ขอแสดงความยินดี 🎉
#โขนไทยขึ้นทะเบียนมรดกโลกแล้ว
ที่ประชุมประจำปี #คณะกรรมการอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ของ #องค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ซึ่งจัดขึ้นที่เมืองพอร์ตหลุยส์ ประเทศมอริเชียส ระหว่างวันที่ ๒๖ พฤศจิกายน ถึง ๑ ธันวาคม ๒๕๖๑ โดยมีนาย Prithvirajsing Roopun รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศิลปะและวัฒนธรรม มอริเชียส เป็นประธานกรรมการ พร้อมทั้ง นาง Audrey Azoulay ผู้อำนวยการยูเนสโก เข้าร่วมในพิธีเปิดการประชุม และผู้แทนจาก ๒๔ รัฐภาคีว่าด้วยอนุสัญญาการสงวนรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ปี ๒๕๔๖ เข้าร่วมด้วย
วาระในการประชุมว่าด้วยการพิจารณา #ขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ ซึ่งหลายประเทศได้ยื่นเสนอต่อองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ เพื่อขอการคุ้มครองว่าด้วยอนุสัญญาคุ้มครองมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จำนวน ๕๐ รายการ รวมทั้งการเสนอ “โขนไทย” เข้าสู่การพิจารณาด้วย
วันที่ ๒๙ พฤศจิกายน ๒๕๖๑ เวลาประมาณ ๑๙:๓๐ น. (ตามเวลาประเทศไทย) ที่ประชุมคณะกรรมการอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของยูเนสโก มีมติเป็นเอกฉันท์ให้ “#โขนไทยได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้” (Thailand: Khon, masked dance drama in Thailand) มีผลคุ้มครองนับตั้งแต่บัดนี้เป็นต้นไป
อนึ่ง คณะกรรมการได้จัดเรียงลำดับการพิจารณาจากรายการเร่งด่วน ซึ่งต้องแสดงให้เห็นถึงความเสี่ยงที่จะสูญหาย เช่น กลุ่มผู้สืบทอดน้อยราย มีการถือปฏิบัติน้อยรายหรือจำกัดพื้นที่ถือปฏิบัติ เป็นต้น การนำเสนอ “โขนไทย” มีกระบวนการบริการจัดการภายในที่ดี มีการสืบทอดถ่ายทอดเป็นระบบ ไม่มีความเสี่ยง จึงไม่เร่งด่วน ต่างจากกรณี “ละครโขน” ของประเทศกัมพูชาที่ได้รับขึ้นเป็นรายการ “เร่งด่วน” เมื่อวันก่อน เนื่องจากรายการของกัมพูชามีการถือปฏิบัติเพียงเฉพาะพื้นที่ รวมถึงสุ่มเสี่ยงต่อการสูญหายเนื่องจากกำลังขาดผู้สืบทอด
ทั้งนี้ #มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมอันจับต้องไม่ได้ หมายถึงรูปแบบวัฒนธรรมซึ่งมีลักษณะจับต้องไม่ได้ อย่างศิลปะ การเล่าเรื่อง การเต้นรำ หรือประเพณีอื่นๆ ที่ต่างจาก “วัฒนธรรมซึ่งจับต้องได้” อย่างโบราณสถานหรือโบราณวัตถุ โดย “โขน” เป็น #รูปแบบวัฒนธรรมจับต้องไม่ได้รายการแรกที่ประเทศไทยยื่นขอให้ยูเนสโกรับรอง
“#โขน” เป็นศิลปะการแสดงชั้นสูงของไทยที่มีความสง่างาม อลังการและอ่อนช้อย การแสดงประเภทหนึ่งที่ใช้ท่ารำตามแบบละครใน แตกต่างเพียงท่ารำที่มีการเพิ่มตัวแสดง เปลี่ยนทำนองเพลงที่ใช้ในการดำเนินเรื่องไม่ให้เหมือนกับละคร แสดงเป็นเรื่องราวโดยลำดับก่อนหลังเหมือนละครทุกประการ ซึ่งไม่เรียกการแสดงเหล่านี้ว่า “ละคร” แต่เรียกว่า “โขน” แทน
สาระสำคัญ :
๑. มีประวัติยาวนานตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา
๒. จากหลักฐานจดหมายเหตุลาลูแบร์ เอกอัครราชทูตฝรั่งเศสในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ได้มีกล่าวถึงการแสดงโขนว่า เป็นการเต้นออกท่าทาง ประกอบกับเสียงซอและเครื่องดนตรีประเภทต่างๆ ผู้แสดงจะสวมหน้ากากปิดบังใบหน้าตนเองและถืออาวุธ
๓. โขนเป็นจุดศูนย์รวมของศาสตร์และศิลป์หลากหลายแขนงเช่น วรรณกรรม วรรณศิลป์ นาฏศิลป์ คีตศิลป์ หัตถศิลป์
๔. โดยนำเอาวิธีเล่นและการแต่งตัวบางชนิดมาจากการเล่น “#ชักนาคดึกดำบรรพ์”
๕. มีท่าทางการต่อสู้ที่โลดโผน ท่ารำ ท่าเต้น เช่น ท่าปฐมในการไหว้ครูของกระบี่กระบอง รวมทั้งการนำศิลปะการพากย์ การเจรจา หน้าพาทย์และเพลงดนตรีเข้ามาประกอบการแสดง
๖. ในการแสดงโขน ลักษณะสำคัญอยู่ที่ผู้แสดงต้องสวมหัวโขน ซึ่งเป็นเครื่องสวมครอบหุ้มตั้งแต่ศีรษะถึงคอ เจาะรูสองรูบริเวณดวงตาให้สามารถมองเห็น แสดงอารมณ์ผ่านทางการร่ายรำ สร้างตามลักษณะของตัวละครนั้นๆ เช่น ตัวยักษ์ ตัวลิง ตัวเทวดา ฯลฯ ตกแต่งด้วยสี ลงรักปิดทอง ประดับกระจก บ้างก็เรียกว่า “หน้าโขน”
อนึ่ง รัฐบาลไทยเตรียมจัด “#เทศกาลโขน” รองรับโอกาสที่ยูเนสโกประกาศขึ้นทะเบียนโขนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ โดยกำหนดจัดขึ้นประมาณกลางเดือนธันวาคม ๒๕๖๑ ที่ประชุมจึงได้เห็นชอบโครงการเทศกาลโขน ในฐานะรายการตัวแทนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ โดยเป็นการดำเนินงานตามพันธกรณีของอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมจับต้องไม่ได้ ค.ศ. ๒๐๐๓ โดยมีแผนงานและกิจกรรมสำหรับเฉลิมฉลอง แบ่งออกเป็น ๓ ส่วน ได้แก่
๑. #กิจกรรมสร้างความภาคภูมิใจ ด้วยการยกย่องเชิดชูเกียรติให้กับบุคคลหรือองค์กรผู้ทำคุณประโยชน์ต่อวงการโขน
๒. #การเผยแพร่องค์ความรู้ในรูปแบบต่างๆ เช่น การเสวนา การผลิตสื่อสิ่งพิมพ์ จัดพิมพ์หนังสือองค์ความรู้เกี่ยวกับโขน การผลิตสื่อภาพยนตร์แอนิเมชันรามเกียรติ์ ตอน “รามาวตาร” นิทรรศการเผยแพร่ความรู้ รวมทั้งการจัดทำ “คลังข้อมูลโขน” ในรูปแบบดิจิทัล
๓. #มหกรรมการแสดงโขน ใน ๔ ภูมิภาค และในส่วนกลางที่ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย
https://ich.unesco.org/en/RL/khon-masked-dance-drama-in-thailand-01385 #LivingHeritage
#UNESCO #KHON #โขนไทย #THAILAND
#intangibleheritage
#มรดกโลกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ
#อนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ
You must be logged in to post a comment.